Có lẽ, trên đời này, không ai vất vả như mẹ tôi.
Ngày tôi còn nhỏ, biến cố bất ngờ ập đến: bố gặp sự cố trong công việc và phải đi xa gần 4 năm trời. Khoảng thời gian đó, mẹ một mình gánh vác cả gia đình, nuôi bốn chị em tôi ăn học. Nhà tôi nghèo đến mức, bữa cơm chẳng mấy khi được ăn gạo trắng. Thay vào đó, mẹ dùng gạo lức xay ra – vốn là loại gạo để nấu rượu – làm lương thực chính.
Tôi vẫn nhớ như in hình ảnh mẹ ngày ngày nấu hai nồi cơm thật to. Khi cơm chín, mẹ trải đều ra chiếc nong tre tròn lớn hoặc tấm bạt, chờ cho cơm nguội rồi rắc men, ủ kín. Chỉ ít lâu sau, cơm dậy lên mùi thơm nồng, thứ hương vị vừa lạ vừa quyến rũ. Lũ trẻ như chúng tôi, nhiều khi chẳng cần ăn gì sang trọng, chỉ cần được hít hà mùi thơm ấy, hay thỉnh thoảng xin mẹ một miếng cơm đã lên men là đã thấy “đã đời” rồi.
Mỗi sáng sớm hoặc tối muộn, mẹ lại bắt tay vào nấu rượu. Thứ cơm đã ủ men được cho vào nồi, rồi dòng rượu trắng chảy qua ống đồng màu vàng, mát lạnh khi đi qua bể nước xi măng, nhỏ xuống từng giọt, trong vắt. Đó là cả sự chăm chút và kiên nhẫn của mẹ. Bởi không chỉ là nấu rượu, mà mẹ đã gửi vào đó bao nhọc nhằn, bao hy sinh thầm lặng để nuôi lớn tuổi thơ chúng tôi.
Người trong làng vẫn khen: rượu nhà tôi là ngon nhất, thơm nhất, bán cũng nhanh hết nhất. Có lẽ, cái ngon ấy không chỉ đến từ hạt gạo lức, từ men, mà còn từ bàn tay tần tảo và trái tim đầy yêu thương của mẹ.
Từ những nồi cơm gạo lức mùi mốc, từ từng giọt rượu chảy ra trong đêm khuya, chúng tôi lớn lên. Không ai trong bốn chị em trở thành người xuất chúng hay thành đạt rạng danh, nhưng chúng tôi tự hào vì có một người mẹ mạnh mẽ – người đàn bà dám hy sinh tất cả những buổi tán gẫu với hàng xóm, những giây phút nghỉ ngơi hiếm hoi, để đổi lấy cho con cái một tuổi thơ đầy ý nghĩa.
Mẹ tôi – không chỉ nấu rượu, mẹ còn nấu cả những ước mơ. Và chúng tôi, lớn lên từ men rượu ấy, luôn mang trong tim một thứ men khác: men của tình yêu, của nghị lực và của sự biết ơn.
Không biết là vô tình hay hữu duyên, mà những năm tháng tuổi thơ thấm đẫm men rượu ấy lại như một mối dây vô hình gắn liền với cuộc đời tôi. Ngày nay, tôi cũng có một “cô tiên Men” nhỏ bé của riêng mình – con gái tôi.
Nếu ngày ấy, men rượu là nỗi nhọc nhằn của mẹ, là thứ đã nuôi lớn chị em chúng tôi giữa những tháng ngày cơ cực; thì bây giờ, Em Men lại chính là niềm an ủi, là ánh sáng dịu dàng trong cuộc đời tôi.
Phải chăng đó là ý Chúa? Một sự nối dài của ký ức, để tôi mỗi ngày, khi nhìn con lớn lên, lại thấy thấp thoáng bóng dáng của mẹ. Mẹ ngày xưa đã âm thầm chắt lọc từng giọt rượu, còn tôi bây giờ, lại nâng niu từng nụ cười của Men như nâng giữ cả bầu trời.
Có lẽ, cuộc đời là vậy. Từ những nỗi vất vả, từ mùi thơm ngai ngái của cơm gạo lức, từ tiếng róc rách của dòng rượu chảy qua ống đồng… hôm nay tôi có một “men đời” khác – ngọt ngào hơn, ấm áp hơn, và thiêng liêng hơn.
Men – không chỉ là tên gọi của con, mà còn là biểu tượng cho tình yêu, cho sự tiếp nối giữa các thế hệ. Nhờ con, tôi hiểu sâu hơn rằng: những hy sinh của mẹ năm nào chưa từng mất đi. Chúng vẫn đang chảy, âm thầm nhưng bền bỉ, trong máu thịt tôi, và bây giờ, trong từng bước đi của con gái bé nhỏ.
